از اولین روزی که تصمیم گرفتم شروع به تولید محتوای صوتی -پادکست- کنم تقریباً ۴-۵ ماهی می‌گذرد. قبل‌ترها زمانیکه هنوز پادکست فارسی مطرح نشده بود فایل‌هایی به دستمان می‌رسید به اسم رادیو» که از شنیدنشان حال به حال می‌شدیم. از رادیو روغن حبه انگور تا رادیو چهرازی. حتی خود من هم درگیر همین موج بودم و در بین سال‌های ۸۶ تا ۹۰ فایل‌های صوتی ساختم به اسم رادیو ماهی». همه آن تجربه کردن‌ها باعث شد گوشهای‌مان تربیت شود برای شنیدن محتوای صوتی و زمان بگذرد و برسیم به دوران پادکست‌های فارسی. برای من شنیدن پادکست فارسی از سال گذشته کلید خورد و با چنل بی آشنا شدم. داستان‌گویی وجهه درونی هر انسانی هست و از گفتن و شنیدن داستان لذت می‌برد. پس من هم ناخواسته جذب همین شدم -صادقانه اگر بگویم، چون گزینه دیگری هم نبود- ولی با گذشت روزها ریشه پادکست‌سازی فارسی عمیق‌تر شد و مصادیق بیشتری با محتوای مختلف فارسی تولید شدند. امروز که دارم این یادداشت رو می‌نویسم شاید بیشتر از ۳۰۰ - ۴۰۰ پادکست فارسی به شکل فعال و نیمه فعال وجود دارند. ولی قصد من معرفی یا پرداختن به آنها نیست و صرفاً مشاهده‌ای هست که در این مدت با آن مواجه شدم.
وقتی از لذت داشتن این نعمت -پادکست فارسی- عبور کنیم و کمی دقیق‌تر به ماهیت اشتراک محتوا برسیم میتوانیم به شکل دقیقی نسبت به شناخت و تعامل با آن پدیده بپردازیم. ازینجا شاید کمی قلمم تند شود ولی سعی می‌کنم بدون غرض و صرفاً از دید منطقی نظراتم را بیان کنم.
تولید و ارائه هر چیزی -فارغ از نوع و طبقه بندی آن- نیاز به یک چهارچوب و تخصص دارد. وقتی در اپلیکیشن‌ها مختلف پادکستی می‌گردیم و با محتوای صوتی گوناگونی روبرو می‌شویم، اولین سوالی که پیش می‌آید این است که؛ چرا باید مخاطب و شنونده این پادکست باشم؟ -یا لااقل من نوعی این سوال را از خودم می‌پرسم- در ماه‌ها و روزهای اخیر، تجربه‌های شنیداری از انواع مختلف پادکست‌ها داشتم که باعث شد کمی بیشتر روی موضوع آنها، میزبان پادکست، لحن راوی و همینطور مخاطب‌های‌شان دقیق شوم. وقتی به پادکست‌های انگلیسی‌زبان نگاه می‌کنیم، چند طبقه بندی مشخص را برای تولیدشان می‌بینیم. بعضی‌ها گفتگو محور -تاک شو- هستند، بعضی‌ها روایتِ اتفاق می‌کنند، بعضی‌ها خبری-مستند هستند، ولی همگی آنها در محاط با تخصص میزبان پادکست‌اند. من در پادکست‌های انگلیسی‌زبان، سراغ ندارم که میزبانی بیاید و چند منبع اینترنتی یا مکتوب غیر انگلیسی معرفی کند و بگوید محتوای پادکست ما ترجمه اینهاست. اساساً راوی و میزبان پادکست انگلیسی خودش را مبرا از تخصص نمی‌داند و همین تخصص -یا علاقه شدید- باعث ایجاد دغدغه تولید محتوای جدید در آن فرد میشود.
برای مثال سارا یگ و فوبی جاج که میزبان پادکست‌های Serial و Criminal هستند به هیچ وجه از منابع -به طور مثال- آنگولایی برای پیدا کردن موضوع و بیان آنها استفاده نمی‌کنند. چرا؟ چون هر دوی این راوی‌ها تخصصشان خبرنگاری است و از سر دغدغه این دو پادکست را با منابع دست اول خودشان تهیه می‌کنند. به دنبال سوژه‌ها می‌روند و محتوای تاثیرگذار و بکر تولید می‌کنند. یا مثلاً پادکست Forex Q-A هیچوقت منبعش ترجمه کتاب یا روخوانی از منبع غیر نیست. وی‌پی -اسم مستعار میزبان این پادکست- در این پادکست سعی می‌کند تجربه خودش را به صورت مستقیم با شنونده‌ها بر اساس تجربه خودش از بازار بورس و رویداد فارکس به اشتراک بگذارد. یا پادکست IFTV صرفاً محلی برای بیان خبرها و تیترهای روز فوتبالی نیست یا در آن گوینده‌ها، مقاله و مانیفست جهت‌دار نسبت به یک موضوع فوتبالی/اجتماعی نمی‌خوانند. ۴-۵ نفر دیوانه فوتبال دور هم جمع شده‌اند تا درباره عشق خودشان نسبت به فوتبال ایتالیا حرف بزنند و از تیم‌های محبوبشان طرفداری کنند. مثال برای این مدل پادکست‌ها خیلی خیلی زیاد هست. یا نوع دیگر تولید محتوا، سریال‌های پادکستی هستند. سریال‌های صوتی که مانند سریال‌های تلویزیونی بازیگر دارند و طبق سناریو ساخته و پردازش می‌شوند. مثلا سریال Wolverine: The Long Night یا Homecoming که توسط نویسنده/ها نوشته شده‌اند و بصورت اوریجینال هستند و صرفاً کپی یا ترجمه از روی کتاب یا نمایشنامه خاصی تولید نشده‌اند.
ولی وقتی به پادکست‌های فارسی مراجعه می‌کنیم، با پدیده‌های عجیبی روبرو می‌شویم. با راوی و میزبان‌هایی که در همان معرفی پادکست ادعا می‌کنند که تخصصی در زمینه‌ای که تولید می‌کنند ندارند و صرفا به عنوان طرفدار رو به تولید پادکست آورده‌اند. یا آنچنان خودشان را الیت فرض می‌کنند که رو به صدور مانیفست‌های اجتماعی می‌آورند. اگر به محتوای این نوع پادکست‌ها رجوع کنیم، اکثر قریب به اتفاق آنها ترجمه از منابع غیر بومی هستند و عملاً کاری که می‌کنند روخوانی یک متن ترجمه/ویراست شده است. این عدم داشتن و قبول کردن تخصص نه تنها در پادکست‌سازی بلکه در کل جامعه ما هم وجود دارد. وقتی کسی در ابتدای حرفی که میخواهد بزند، ادعا می‌کند که تخصصی ندارد و صرفاً از روی علاقه میخواهد چیزی بگوید، در واقع، خودش را از قضاوت و مهم‌تر نقد مبرا می‌کند. آنقدر به موضوعات عمومی و غیر تخصصی می‌پردازد که مخاطب عام پیدا می‌کند و همین عام‌پنداری باعث پدیده Overgeneraliztion هم در سازنده و هم در مخاطب میشود.
پدیده Overgeneraliztion یا تعمیم افراطی باعث میشود مخاطب، محتوا و تولیدی که اصلا مهم نیست و تخصصی پشتش ندارد را به عنوان مرجع انتخاب کند و تولید کننده هم در مواجهه با این پدیده دچار خود برتر پنداری و در مرحله بعدی خود مرجع پنداری میشود.
وقتی نهایت تلاش ما چندتا کلیک برای دانلود مقاله یا کتاب، بعد چند ساعت برای ترجمه و ویرایش و بعد ضبط و نشر آن محتوا هست، چطور انتظار داریم چیزی که منتشر می‌کنیم تاثیرگذار و ماندگار باشد؟ آیا غیر از این هست که پرداختن به موضوعات عمومی، سطحی و ساده که عموم مردم در همین فضای مجازی به دنبالش هستند باعث میشود آنها را به سمت خودمان بکشیم، بدون اینکه به آنها آگاهی و علمی را منتقل کرده باشیم؟ آیا رسالت پادکست‌ساز، ترجمه و روخوانی و جهت دادن به مخاطب است؟ چه کسی به پادکست‌ساز این رسالت را داده که با چند ده یا چند صد هزار شنونده، حالا به مقام پیشوا و معین برسد و شنونده‌هایش را راهبری کند؟ یک اصلِ نوشتن می‌گوید، ده تا کتاب بخوانید تا بتوانید ۱۰۰۰ کلمه بنویسید، ولی آیا در همین مدیوم پادکست، ما ده تا پادکست خوب مرجع گوش داده‌ایم تا بتوانیم ۱۰۰۰ ثانیه محتوا تولید کنیم؟ اگه صادقانه بگویم، اصلا میتوانیم به چیزی که تا به حال تولید شده اسم پادکست» را بدهیم؟ آیا هر فایل صوتی و هر علاقه‌مندی، صلاحیت نشر و بیان ادعاهای خودش را دارد، در صورتی که گذرگاه نقد را بسته است؟ نقد نه از طرف مخاطب، بلکه از سوی متخصصانی که سالها عمر خودشان را روی موضوعی گذاشته‌اند که یک فرد -صرفاً علاقه مند- با ترجمه یا خواندن یک کتاب به خودش جرأت اظهار نظر در مورد آن موضوع را بدهد؟ آیا این روزها پادکست فارسی تبدیل به یک جانک فود برای مخاطبانش نشده است؟ محتوایی که خیلی دم دستی و همه پسند هستند ولی فایده‌ای هم برای شنونده ندارند، جز ی لحظه‌ای و ترشح دوپامین و آدرنالین؟
خلاصه اینکه اگر باب نقد برای محتوای فارسی پادکست‌ها باز باشد، افرادی هستند که به صورت کاملا جدی به محتوای تولید شده بتازند و انتقاد کنند. پنهان شدن پشت اعداد و تعداد شنونده‌ها، هیچوقت به کسی مرجعیت و صلاحیت بیان چیزی را که تخصصی در آن ندارد نداده و نخواهد داد.
قطعاً این گفتمان ادامه دارد.
پادکست ,تولید ,محتوای ,فارسی ,هم ,ترجمه ,پادکست فارسی ,و صرفاً ,خودش را ,را به ,نسبت به
درباره این سایت